Moğol ulusunun dünyanın gelmiş geçmiş en geniş sınırlara sahip imparatorluğu olmasını temin eden Cengiz Han'ın yasaları:
Cengiz Han Yasasın Maddeleri
1) Zâni ister evli olsun ister olmasın, zina yaparsa ölümle cezalandırılır.
2) Sodomi (fiili livata- ters ilişki) ölümle cezalandırılır
3) Kim bilerek yalan söyler veya sihirbazlıkla uğraşır veya bir başkasını gözetler
veya kavga eden iki kişinin arasına girer veya bir kimseye başka birine karşı yardım ederse
ölümle cezalandırılır.
4) Kim kül veya su içine idrarını yaparsa ölümle cezalandırılır.
5) Kim, mal alır ve üç kez arka arkaya iflâs ettiğini bildirirse ölümle
cezalandırılır.
6) Kim tutsak alanın izni olmadan bir tutsağa yiyecek veya giyecek verirse ölümle
cezalandırılır.
7) Kim kaçmış olan bir köleyi veya tutsağı bulur ve onu eski zilyedine geri
vermezse ölümle cezalandırılır.
8) Bir hayvan kesilirken bacakları bağlanmalı, karnı açılmalı ve ölünceye kadar
kalbi elle sıkılmalıdır, bundan sonra onun eti yenebilir. Ama kim bir hayvanı Müslümanların
usulünce keserse, o da aynı biçimde kesilmelidir.
9) İster saldırıda, ister geri çekilmede olsun bir kimse savaşta çıkınını, yayını veya
eşyasından başka bir şeyi düşürürse, arkasındaki adam attan inmeli ve bunu ona geri
vermelidir. Bunu yapmayan ölümle cezalandırılır.
10) Ebu Tâlib’in oğlu Ali’nin bütün arda gelenleri, bütün fakirler, Kur’an
okuyucular, fakîhler, hekimler, bilginler, rakipler ve tek başına inzivada yaşayanlar,
müezzinler ve ölü yıkayıcılar vergi ve resimlerden muaftırlar.
11) Tanrının hoşuna gitmek için birer araç olduklarından bütün dinlere eşit olarak
saygı gösterilmelidir.
12) İsterse veren bir prens ve alan bir tutsak olsun, veren tadına bakmadan önce
onun elinden bir şey yemek yasaktır. Başkasının yanında onu birlikte yemeğe çağırmadan bir şey yemek ve arkadaşlarından daha çok yemek yasaktır. Üstünde yemek pişirilen ateşin veya yenilmekte olan bir yemeğin üzerinden geçmek yasaktır.
13) Seyyahlar yemek yemekte olan kimseleri görünce attan inmeli ve izin
istemeden onlarla birlikte yemelidirler. Bunu onlara kimse yasaklamamalıdır.
14) Suya elleri daldırmak yasaktır; su almak için bir kap kullanmalıdır.
15) Giyildiği ve iyice yıpranmadığı sürece elbiselerini yıkamak yasaktır.
16) Her hangi bir şeye pis demek yasaktır. Herşey temizdir ve temizle pis arasında
bir fark yoktur.
17) Herhangi bir mezhebi üstün tutmak, kelimeleri üstüne basarak söylemek ve
şeref unvanları kullanmak yasaktır. Hükümdarla veya başka birisiyle konuşan kimse sadece
onun adını söylemelidir.
18) Komutanlar birliklerini şahsen gözden geçirmeğe ve savaşa girmeden önce
silâhları kontrol etmeğe, savaşçıları savaş için gerekli her şeyle donatmaya ve: her şeyi en
ince noktalarına kadar gözden geçirmeğe ve gerekli bir şey eksik olanı cezalandırmaya
mecburdurlar.
19) Birliklere refakat eden kadınlar, erkekler savaşta iken bunların iş ve
vazifelerini üzerlerine almak mecburiyetindedirler.
20) Seferden dönen birlikler hükümdara belli vergiler vermek
mecburiyetindedirler.
21) Her yılbaşında, kendisi ve oğulları için aralarından seçsinler diye bütün kızlar
hükümdara takdim edilmelidirler,
22) Birliklerin başında her bin, yüz ve on er için bir önder bulunur.
23) Eğer birlik önderlerinin en yaşlısı yanlış bir iş yapar ve hükümdar onu
cezalandırmak için hizmetçilerinden en sonuncusunu ona gönderirse, o bu diğerine teslim,
olmalı ve ölüm cezası bile olsa, ceza infaz edilinceye kadar önünde diz çökmelidir.
24) Birlik önderleri hükümdardan başka kimseye başvuramazlar, yoksa ölümle
cezalandırılırlar. İzin almadan yerini değiştiren de ölümle cezalandırılır.
25) Hükümdar ülkedeki olaylar hakkında daha çabuk bilgi edinebilmek için sürekli
posta karakolları kurmalıdır.
26) Cengiz Han’ın oğlu Çağatay Yasa’ya uyulmasına dikkat etmelidir.
27) Askerler ihmalden ötürü cezalandırılmalıdırlar; sürek avında bir hayvanı
vuramayan avcılar sopa ile veya ölümle cezalandırılmalıdır.
28) Adam öldürmeden dolayı cezadan kanlık (diyet) ödeyerek kurtulunabilir: bir
Müslüman öldürülmüşse 40 altın bir Çinli öldürülmüşse bir eşek. (hakimiyetinden önce sürgünde yaşadıkları çinlilere olan nefretinin en büyük sebebidir)
29) Yanında çalınmış bir at bulunan bir kimse, onu sahibine aynı değerde 9 atla
geri vermeğe mecburdur. Buna malî takati yoksa atlar yerine çocukları alınmalıdır; çocuğu da olmayan bir koyun gibi kesmelidir.
30) Yasa, yalan, hırsızlık ve zina’yı yasaklar ve yakınlarını kendi kendini sevdiği
gibi sevmeği, hakarette bulunmamayı ve onları tamamı ile unutmayı, kendiliğinden teslim
olan kenti, köyü korumayı, Tanrı’ya adanmış tapınakları ve Tanrı’nın hizmetkârlarını her
türlü vergiden muaf tutmayı ve onlara saygıyı emreder.
31) Yasa, birbirini sevmeyi, zina işlememeği, çalmamayı, yalan yere tanıklıkta
bulunmamayı, hain olmamayı, ihtiyarları ve fakirleri korumayı emreder. Aykırı eylemler
ölümle cezalandırılırlar.
32) Çok yemek yemekten ötürü kim kusarsa, onu çadırda sürüklemeli ve hemen
öldürmeli. Bunun gibi, ordu komutanının çadırının eşiğine ayakla basanı da öldürmeli.
33) İçkiyi bırakamayan ayda üç kez sarhoş olabilir. Bunu aşarsa suçludur. Ayda iki
kez sarhoş olmak daha iyidir; bir kez ise daha övgüye değer. Ama hiç sarhoş olmamak!
Bundan daha iyi ne olabilir? Böyle bir kimse nerede bulunabilir? Eğer gene de böyle birisi
bulunursa, o her türlü saygıya değer.
34) Odalıkların çocukları nesebi sahih çocuklardır ve babalarının vasiyetine göre
mirastan gereken haklarını alırlar. Mirasın bölüştürülmesi şöyle olur: en büyük oğul
küçüklerden daha çok alır; en küçük oğul babanın yurdunu (evini) alır. Çocukların
yaşlılığında öncelik, genel olarak evliliğin süresine uygun olarak ananın mevkiine göre tâyin
edilir.
35) Babasının ölümünden sonra, anası bir yana, karılarının ne olacağı oğulun
tasarrufuna bırakılmıştır ve isterse onlarla evlenir veya başkalarıyla onları evlendirebilir.
36) Kanunî mirasçılardan başka herkese bir ölünün her hangi bir şeyini kullanmak
ciddi bir şekilde yasaktır.
